Mycie i dezynfekcja rąk są podstawowym sposobem zapobiegania infekcjom i ich rozprzestrzenianiu. Są niezmiernie ważne nie tylko w okresie walki z pandemią Covid-19, ale zapobiegają także zakażeniom grypą oraz chorobami układu pokarmowego. Aby jednak dezynfekcja dłoni była skuteczna, musimy ją wykonać odpowiednio i użyć skutecznego preparatu. Jak to zrobić, by chronić siebie i innych?

 

Mycie rąk – podstawa higieny

Związek pomiędzy myciem rąk a zapobieganiem rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych dostrzeżono już w XVIII wieku, ale dopiero niemal wiek później udowodniono to długotrwale przeprowadzanymi badaniami. W latach 80. XIX wieku amerykańscy naukowcy dysponowali już wieloma danymi potwierdzającymi tezę, iż mycie rąk znacznie zmniejsza zachorowalność na czerwonkę, salmonellę, czy zapalenie wątroby.

Dezynfekcja rąk preparatami dezynfekującymi nie jest konieczna w sytuacji, gdy mamy dostęp do bieżącej wody oraz mydła. Pamiętajmy, że częste używanie środków na bazie alkoholu może wysuszać skórę, w wyniku czego ta może być podatna na powstawanie mikrourazów ułatwiających wnikanie patogenów do organizmu. Oto, jak robić to prawidłowo:

  1. Przed nałożeniem mydła należy dobrze zmoczyć dłonie ciepłą, ale nie gorącą wodą, gdyż detergent nałożony bezpośrednio na skórę podrażnia ją.
  2. Najbardziej higieniczne jest mydło w płynie, a rozwiązaniem idealnym są dozowniki bezdotykowe.
  3. Ręce należy myć przez co najmniej 30 sekund.
  4. Szczególną uwagę poświęcając paznokciom oraz przestrzeni między palcami. Dobrze jest spleść dłonie i przesuwać je względem siebie. Nie zapominajmy także o nadgarstkach oraz kciukach.
  5. Mydło zawsze musi być dokładnie spłukane, by nie podrażniało skóry.
  6. Ręce najlepiej wycierać jednorazowym ręcznikiem, a następnie zastosować jakikolwiek preparat nawilżający lub emolientowy (np. zawierający olejki, które stworzą warstwę okluzyjną na skórze).

Po tak przeprowadzonym myciu rąk w zaciszu domowym, nie ma potrzeby dodatkowo używać środka dezynfekcyjnego.

 

Środki dezynfekcyjne – jak wybrać dobry preparat?

Preparaty dezynfekcyjne do rąk dostępne są w wielu wariantach i w różnych formach. Czy każdy z nich będzie odpowiedni? Nie – aby wybrany preparat był skuteczny, musi spełniać kilka warunków.

Po pierwsze, należy zwrócić uwagę jakie stężenie i rodzaj alkoholu zawiera. Skuteczny środek do dezynfekcji ma w składzie od 60 do 80% alkoholu etylowego, izopropylowego lub benzylowego. Są to podstawowe związki chemiczne, których można używać do odkażania skóry. Absolutnie niedopuszczalne są natomiast takie związki, których używa się do odkażania powierzchni.

Po drugie, ważna jest też forma środka do dezynfekcji. Wbrew pozorom, zależy od niej nie tylko wygoda użytkowania, ale również i skuteczność. Największą wykazują oczywiście płyny lub żele dezynfekcyjne i to one powinny być naszym pierwszym wyborem. Przy tym korzystniejsze w codziennym użyciu mogą okazać się żele. Dlaczego? Nie tylko łatwiej je używać, ale mają też mniej destrukcyjny wpływ na skórę. O ile płyny dezynfekujące są zwykle tylko alkoholowymi roztworami wodnymi, o tyle żele często wzbogacane są dodatkowymi środkami nawilżającymi – gliceryną, pantenolem lub ekstraktami roślinnymi, np. z aloesu.

Uważajmy natomiast na chusteczki dezynfekujące. Nie są one całkowicie nieskuteczne, ani szkodliwe. Istnieje jednak ryzyko, że mogą utracić swoje właściwości (np. wysychać, jeśli opakowanie nie zostanie zamknięte odpowiednio). Oczywiście nadadzą się w awaryjnej sytuacji, kiedy nie ma niczego innego pod ręką, ale nie powinny dawać nam fałszywego poczucia bezpieczeństwa.

 

Dezynfekcja rąk – kiedy i jak to robić?

Przede wszystkim używajmy ich w sytuacji, w której nie ma dostępu do wody i – w obecnych, trudnych czasach – po każdej wizycie w gęsto uczęszczanym miejscu publicznym. Warto to zrobić między innymi po wyjściu ze sklepu, urzędu, środka transportu publicznego lub taksówki, przychodni lub szpitala. Dyskusji nie podlegają też sytuacje takie, jak kontakt z ludzkimi wydzielinami lub odpadami. Wskazaniem do dodatkowej dezynfekcji dłoni jest również sytuacja, w której któryś z domowników przechodzi infekcję.

Jak więc wygląda prawidłowe odkażanie rąk? Oto krótki poradnik:

  1. Na ręce aplikuje się około 3-5 ml preparatu – powinien gładko rozcierać się w dłoniach.
  2. Tak jak w przypadku mycia, masowanie dłoni musi trwać przynajmniej 30 sekund i pokrywać cały obszar dłoni, również szczególną uwagę poświęcając paznokciom, przestrzeniom między palcami i wszelkim załamaniom skóry.
  3. Po użyciu żelu lub płynu dezynfekującego należy odczekać, aż środek całkowicie wchłonie się w skórę. Wycieranie dłoni w jakikolwiek materiał (a tym bardziej ubranie wierzchnie!) mija się z celem i może przynieść więcej szkody lub pożytku.

Dokładne odkażenie rąk pozwala usunąć nawet 99% groźnych mikrobów. Taką skuteczność wykazują dobre preparaty biobójcze do dłoni w przypadku wirusów (rotawirusów, adenowirusów i koronawirusów), bakterii oraz grzybów.

 

Więcej informacji na temat wirusów i bakterii: 

Patogeny wirusowe i bakteryjne – czym się różnią?

Mam koronawirusa – i co dalej? Zasady postępowania w przypadku COVID-19 / Jak długo SARS-CoV-2 utrzymuje się na powierzchniach?